Σε μια συνεδρίαση με έντονες πολιτικές και διπλωματικές προεκτάσεις, ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (IMO) των Ηνωμένων Εθνών αποφάσισε να αναβάλει για έναν χρόνο την έγκριση του παγκόσμιου φόρου άνθρακα στη ναυτιλία, ενός μέτρου που θα αποτελούσε την πρώτη διεθνή φορολόγηση των ρύπων στον κλάδο των θαλάσσιων μεταφορών.
Η απόφαση αυτή θεωρείται καθαρή νίκη για τις Ηνωμένες Πολιτείες και προσωπικά για τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος οδήγησε μια συντονισμένη εκστρατεία μπλοκαρίσματος του μέτρου, χαρακτηρίζοντάς το «παγκόσμιο πράσινο φόρο που απειλεί την αμερικανική οικονομία».
Η ψήφος που ανέτρεψε τις ισορροπίες
Η αναβολή εγκρίθηκε με 57 ψήφους υπέρ και 49 κατά, με τις ΗΠΑ, τη Σαουδική Αραβία, το Ιράν και τη Ρωσία να συντάσσονται στο μπλοκ των χωρών που αντιτάχθηκαν στο μέτρο.
Αντίθετα, η Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ηνωμένο Βασίλειο και μια ομάδα νησιωτικών κρατών στήριξαν την πρόταση, η οποία είχε παρουσιαστεί τον περασμένο Απρίλιο με στόχο την επιβολή φόρου έως 380 δολαρίων ανά τόνο CO₂ σε όλα τα πλοία που δραστηριοποιούνται διεθνώς.
Η ψηφοφορία χαρακτηρίστηκε «ιστορική χαμένη ευκαιρία» από περιβαλλοντικούς οργανισμούς και κυβερνήσεις που θεωρούσαν πως το 2025 θα αποτελούσε σημείο καμπής στη μάχη για την απανθρακοποίηση της ναυτιλίας, η οποία ευθύνεται για πάνω από 1 δισ. τόνους εκπομπών CO₂ ετησίως, περίπου το 3% του παγκόσμιου συνόλου.
Ο ρόλος της Ουάσιγκτον και η εκστρατεία πίεσης
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές που επικαλείται το Bloomberg, η Ουάσιγκτον είχε κινητοποιηθεί μήνες πριν τη συνεδρίαση του IMO. Από τον Ιούλιο, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ συγκρότησε ειδική ομάδα εργασίας, ζητώντας από όλα τα υπουργεία να εκπονήσουν «οδικό χάρτη αποτροπής» του φόρου. Μάλιστα, τον Αύγουστο, οι ΗΠΑ ξεκίνησαν διπλωματική εκστρατεία προς 108 χώρες, προειδοποιώντας ότι η επιβολή φόρου θα εκτόξευε το κόστος μεταφορών, θα ενίσχυε τον πληθωρισμό και θα έπληττε την επισιτιστική ασφάλεια.
Η πίεση συνοδεύτηκε από προειδοποιήσεις περί εμπορικών αντιποίνων. Δασμοί, περιορισμοί βίζας και πιθανές οικονομικές κυρώσεις απέναντι σε χώρες που θα στήριζαν το ευρωπαϊκό μοντέλο «net zero».
Οι υπουργοί Μάρκο Ρούμπιο, Κρις Ράιτ και Σον Ντάφι δήλωσαν δημόσια πως «οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα επιτρέψουν την ευρωπαϊκή εξαγωγή περιβαλλοντικών κανονισμών».
Η πολιτική σφραγίδα Τραμπ
Την παραμονή της ψηφοφορίας, ο Ντόναλντ Τραμπ ανήρτησε μήνυμα στα κοινωνικά δίκτυα, διαμηνύοντας ότι «οι ΗΠΑ δεν θα δεχθούν τον Παγκόσμιο Πράσινο Φόρο στη Ναυτιλία». Κατηγόρησε την Ευρώπη ότι «δημιουργεί μια νέα πράσινη γραφειοκρατία εις βάρος των καταναλωτών», ενώ κάλεσε τις χώρες να ψηφίσουν «όχι στο Λονδίνο», όπου εδρεύει ο IMO.
Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Τέιλορ Ρότζερς χαρακτήρισε την αναβολή «τεράστια νίκη για τον αμερικανικό λαό και τις χώρες που αντιστέκονται στις ψευδείς κλιματικές υποσχέσεις».
Σύμφωνα με αξιωματούχους του ΟΗΕ, η παρέμβαση Τραμπ επηρέασε κρίσιμα την τελική στάση πολλών χωρών της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, που επέλεξαν τελικά την αναβολή «για λόγους οικονομικής ασφάλειας».
Περιβαλλοντικές αντιδράσεις και ευρωπαϊκή απογοήτευση
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέφρασε «βαθιά λύπη» για την έκβαση, τονίζοντας ότι η καθυστέρηση «στερεί από τον πλανήτη ένα καθοριστικό βήμα προς την πράσινη ναυτιλία».
Περιβαλλοντικές οργανώσεις όπως οι Greenpeace, Transport & Environment (T&E) και Ocean Rebellion μίλησαν για υποχώρηση υπό πίεση, κατηγορώντας τις ΗΠΑ ότι «θυσιάζουν το περιβάλλον στον βωμό της πολιτικής σκοπιμότητας».
Ο επιχειρηματίας Άντριου Φόρεστ, ιδρυτής της Fortescue Metals Group, δήλωσε πως «εκφοβιστικές τακτικές» ασκήθηκαν εντός του IMO, υπογραμμίζοντας ότι η απόφαση «υπονομεύει τη δίκαιη μετάβαση της ναυτιλίας».
Περιβαλλοντικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι η αναβολή θα οδηγήσει σε κατακερματισμό κανονισμών, με τις περιφέρειες (όπως η ΕΕ) να προχωρούν αυτόνομα σε δικούς τους μηχανισμούς τιμολόγησης άνθρακα, κάτι που θα αυξήσει τη ρυθμιστική αστάθεια στον κλάδο.
Προς μια νέα γεωπολιτική πραγματικότητα στη ναυτιλία
Η απόφαση του IMO επιβεβαιώνει ότι το κλίμα παραμένει βαθιά διχασμένο ανάμεσα στις ανεπτυγμένες και τις αναδυόμενες οικονομίες. Ενώ, για πολλούς παρατηρητές, η αναβολή λειτουργεί ως πολιτικό προηγούμενο: αν οι ΗΠΑ μπορούν να καθυστερήσουν ένα παγκόσμιο κλιματικό μέτρο, τότε και άλλες χώρες μπορούν να πράξουν το ίδιο.
Η επόμενη συνεδρίαση του IMO, που έχει προγραμματιστεί για τον Οκτώβριο του 2025, θεωρείται κρίσιμη. Αν δεν υπάρξει νέα συναίνεση, η ΕΕ έχει ήδη προειδοποιήσει ότι θα εφαρμόσει μονομερώς σύστημα φόρου άνθρακα στα πλοία που προσεγγίζουν ευρωπαϊκά λιμάνια.
Μέχρι τότε, το μέλλον της πράσινης ναυτιλίας παραμένει στον αέρα, παγιδευμένο ανάμεσα σε οικονομικά συμφέροντα, γεωπολιτικές στρατηγικές και το αυξανόμενο περιβαλλοντικό ρίσκο.
Πηγή: FinanceNews.gr
