Γράφει ο Ιωάννης Μπρας | Παγκόσμιος Σύμβουλος Ανάπτυξης Κρουαζιέρας, CEO της Five Senses Consulting, Seatrade Ambassado
Η κρουαζιέρα έχει εξελιχθεί σε μια από τις πιο προσβάσιμες μορφές τουρισμού. Τα πλοία επενδύουν συστηματικά σε υποδομές και υπηρεσίες που υποστηρίζουν την καθολική πρόσβαση – από καμπίνες, ανελκυστήρες, WC και χώρους συνάθροισης κοινού μέχρι προσωπικό εκπαιδευμένο στις ανάγκες επιβατών με κινητικές, αισθητηριακές ή γνωστικές δυσκολίες.
Όμως ένα κρίσιμο ερώτημα παραμένει: τι συμβαίνει όταν ο επιβάτης αποβιβάζεται; Η εμπειρία της προσβασιμότητας δεν πρέπει να σταματά στη ράμπα του πλοίου. Πρέπει να επεκτείνεται στη στεριά, στους προορισμούς, στις εκδρομές, στην ίδια την εμπειρία του τόπου.
Το επόμενο σύνορο: η προσβασιμότητα στους προορισμούς κρουαζιέρας
Σήμερα, το πραγματικό πεδίο βελτίωσης και διαφοροποίησης βρίσκεται στους προορισμούς. Από τους λιμένες και τους τερματικούς σταθμούς μέχρι τα λεωφορεία, τις παραλίες και τα πολιτιστικά σημεία, η προσβασιμότητα παραμένει άνιση.
Η αλήθεια είναι απλή: προορισμοί που επενδύουν πρώτοι στην προσβασιμότητα, κερδίζουν. Κερδίζουν στην εικόνα, στην πράξη, στην οικονομία τους.
Τι σημαίνει προσβασιμότητα σήμερα
Η προσβασιμότητα στον τουρισμό – και ειδικά στην κρουαζιέρα – δεν αφορά μόνο τις ράμπες και τα αναπηρικά αμαξίδια. Είναι μια συνολική προσέγγιση που επιτρέπει σε κάθε ταξιδιώτη, ανεξαρτήτως φυσικών, αισθητηριακών ή γνωστικών ικανοτήτων, να απολαύσει το ταξίδι με άνεση, ασφάλεια και αξιοπρέπεια.
Κινητική προσβασιμότητα
Αφορά άτομα με μειωμένη κινητικότητα – από χρήστες αναπηρικών αμαξιδίων και ηλικιωμένους, μέχρι ταξιδιώτες με προσωρινές δυσκολίες.
Περιλαμβάνει:
- Ράμπες, διαδρομές χωρίς εμπόδια, ανελκυστήρες
- Οχήματα με αναβατόρια και κατάλληλες θέσεις
- Αμφίβια αμαξίδια παραλίας και στρωμένες διαδρομές στην άμμο
- Τουαλέτες και χώροι αναμονής κατάλληλα διαμορφωμένοι
Η ανεξαρτησία στην κίνηση ενισχύει την εμπειρία και την αίσθηση αξιοπρέπειας του επισκέπτη.
Αισθητηριακή προσβασιμότητα
Αφορά άτομα με προβλήματα όρασης ή ακοής.
Περιλαμβάνει:
- Braille, ανάγλυφους χάρτες, ηχητικές περιγραφές
- Υποτιτλισμένα ή νοηματικά βίντεο σε εκθέματα
- Συστήματα hearing loop σε info points ή γκισέ
Η παροχή πληροφορίας σε πολλαπλά formats επιτρέπει τη συμμετοχή όλων στην εμπειρία, χωρίς αποκλεισμούς.
Προσβασιμότητα για γνωστικές ή αόρατες αναπηρίες
Αφορά άτομα με αυτισμό, άνοια, ψυχικές διαταραχές ή μη εμφανείς δυσκολίες.
Περιλαμβάνει:
- Υιοθέτηση του προγράμματος Sunflower Lanyard
- Εκπαιδευμένο προσωπικό
- Ήρεμους χώρους και απλή, εικονοποιημένη σήμανση
Η κατανόηση και η διακριτική υποστήριξη δημιουργούν ένα περιβάλλον φιλόξενο και ασφαλές.
Τα οφέλη ενός προορισμού που επιλέγει στρατηγικά να είναι προσβάσιμος – και να το επικοινωνεί
Η προσβασιμότητα δεν είναι μόνο τεχνική συμμόρφωση ή πράξη ευαισθησίας. Είναι μια στρατηγική επιλογή με σαφή και μετρήσιμα οφέλη – ειδικά όταν συνδυάζεται με σωστή προβολή και ενημέρωση των επιβατών και των εταιρειών κρουαζιέρας.
1. Διαφοροποίηση στον ανταγωνιστικό χάρτη. Οι cruise planners αναζητούν εμπειρίες που καλύπτουν όσο το δυνατόν περισσότερες ομάδες επισκεπτών. Ένας προορισμός με προσβάσιμες διαδρομές, παραλίες και ξεναγήσεις ξεχωρίζει.
2. Αύξηση συμμετοχής σε εκδρομές. Πολλοί επιβάτες ΑμεΑ σήμερα παραμένουν στο πλοίο, λόγω έλλειψης κατάλληλων επιλογών. Όταν υπάρχουν εναλλακτικές που προβάλλονται σωστά, η συμμετοχή αυξάνεται.
3. Θετική φήμη και word-of-mouth. Οι επισκέπτες με αναπηρίες διαμορφώνουν ισχυρά δίκτυα. Ένας προσβάσιμος προορισμός γίνεται αντικείμενο συστάσεων, θετικών reviews και επικοινωνίας σε οργανωμένες κοινότητες.
4. Διεύρυνση της τουριστικής περιόδου. Οι επισκέπτες που επιλέγουν προορισμούς λόγω προσβασιμότητας συνήθως ταξιδεύουν off-season, ενισχύοντας τη βιωσιμότητα.
5. Συναισθηματική σύνδεση με τον τόπο. Η παροχή φροντίδας και ενσυναίσθησης ενισχύει την πίστη στον προορισμό. Αυτοί οι επισκέπτες γίνονται οι καλύτεροι πρεσβευτές του τόπου.
6. Ελκυστικότητα για socially responsible brands. Οι cruise lines επιδιώκουν να συμπεριλαμβάνουν προορισμούς που υποστηρίζουν DEI και ESG στόχους. Η προσβασιμότητα γίνεται κομμάτι της αλυσίδας αξίας.
Πραγματικά παραδείγματα με πραγματικό αντίκτυπο
Σε προορισμούς όπου εφαρμόστηκαν τέτοιες πρακτικές, τα αποτελέσματα ήταν εμφανή:
- Οι επιβάτες με κινητικές δυσκολίες μπόρεσαν να απολαύσουν τη θάλασσα μέσω αμφίβιων αμαξιδίων και ειδικών διαδρομών στην παραλία.
- Οι συμμετοχές σε εκδρομές αυξήθηκαν όταν προσφέρθηκαν πλήρως προσβάσιμες επιλογές.
- Η υιοθέτηση του προγράμματος Hidden Disabilities Sunflower βελτίωσε την αίσθηση ασφάλειας και κατανόησης για άτομα με αυτισμό ή γνωστικά θέματα.
- Οι τερματικοί σταθμοί με καθολικό σχεδιασμό κέρδισαν σε απόδοση, λειτουργικότητα και αξιολόγηση επιβατών.
Τα δεδομένα είναι ξεκάθαρα
- 1,3 δισ. άνθρωποι ζουν με κάποια μορφή αναπηρίας παγκοσμίως
- Στην Ευρώπη μόνο, το δυναμικό προσβασιμότητας ξεπερνά τα 170 δισ. ευρώ
- Οι ταξιδιώτες με αναπηρίες ταξιδεύουν συχνά με 2+ συνοδούς
- Οι ηλικιωμένοι επιβάτες προτιμούν την κρουαζιέρα – και ο αριθμός τους αυξάνεται
- Οι προσβάσιμοι προορισμοί προσελκύουν μεγαλύτερη πιστότητα και επιστροφή επισκεπτών
Ευκαιρίες και προκλήσεις στις Shore Excursions
Σε ομιλία μου με τίτλο Accessibility of Cruise Passengers: A Sea of Opportunities & Challenges, ανέδειξα την ανάγκη προσβασιμότητας και ουσιαστικής ενσωμάτωσης των επιβατών με αναπηρία, ειδικά στο κομμάτι των εκδρομών στη στεριά.
Οι κρίσιμες ευθύνες των Shorex operators:
- Διασφάλιση προσβάσιμων μεταφορών
- Επιλογή κατάλληλων σημείων ενδιαφέροντος με πλήρη πρόσβαση
- Προσβάσιμη εμπειρία FnB (Food and Beverage)
- Ξεκάθαρη και προληπτική πληροφόρηση για θέματα προσβασιμότητας
- Προκλήσεις για ανεξάρτητους ταξιδιώτες:
Έλλειψη πληροφόρησης
- Περιορισμένη εκπαίδευση επαγγελματιών
- Ελλιπή πρωτόκολλα ασφαλείας προσαρμοσμένα στις ανάγκες ΑμεΑ
Πρακτικά μέτρα:
- Ολιστική αξιολόγηση (accessibility assessment) σημείων εκδρομής
- Σχεδιασμός διαδρομών φιλικών προς αμαξίδια
- Εκπαίδευση ξεναγών
- Συνεργασία με τοπικές αρχές και επιχειρήσεις
- Συλλογή ανατροφοδότησης από τους ίδιους τους επιβάτες
Η προσβασιμότητα δεν είναι πολυτέλεια, είναι επιτακτική ανάγκη
Η προσβασιμότητα είναι θέμα ισότητας, αλλά και ποιότητας. Ένας επιβάτης που μπορεί να απολαύσει με αξιοπρέπεια τη στεριά, όχι μόνο θα επανέλθει – θα μιλήσει γι’ αυτό. Θα γίνει πρεσβευτής του προορισμού.
Οι προορισμοί που αντιλαμβάνονται αυτό το μετασχηματισμό πρώτοι, χτίζουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Καθίστανται πόλοι εμπειρίας, βιωσιμότητας και κοινωνικής υπευθυνότητας. Οι υποδομές που εξυπηρετούν τους λίγους, βελτιώνουν τελικά την εμπειρία για όλους.
Ένα απλό αλλά ισχυρό μήνυμα: Πάρτε ένα αναπηρικό αμαξίδιο και κάντε τη διαδρομή από το πλοίο μέχρι την παραλία ή το μουσείο. Θα δείτε ακριβώς πού βρίσκονται τα εμπόδια – αλλά και οι δυνατότητες.
Η ανάγκη για επίσημη καταγραφή και ενημέρωση μέσω τουριστικών παρατηρητηρίων
Η στρατηγική προσβασιμότητας δεν περιορίζεται μόνο στις υποδομές· χρειάζεται και ορατότητα. Οι προορισμοί καλούνται να αναπτύξουν ειδική ενότητα στα επίσημα websites τους, αφιερωμένη στην προσβασιμότητα: εκεί όπου κάθε επιβάτης μπορεί να βρει ξεκάθαρη πληροφόρηση για τις διαθέσιμες εγκαταστάσεις, τις υποδομές στα σημεία ενδιαφέροντος, τις προσβάσιμες παραλίες, τις διαδρομές και τις τουαλέτες ΑμεΑ.
Παράλληλα, το εκάστοτε τοπικό επιμελητήριο και οι δήμοι οφείλουν να προχωρήσουν σε συστηματική καταγραφή των τουριστικών επιχειρήσεων (εστιατόρια, καφέ, ξενοδοχεία, καταστήματα) που διαθέτουν εύκολη πρόσβαση αλλά και κατάλληλες τουαλέτες ΑμεΑ – ώστε αυτές οι πληροφορίες να είναι δημόσια διαθέσιμες, πρακτικές και χρήσιμες για τον επισκέπτη.
Η πληροφορία είναι δύναμη – και στην περίπτωση της προσβασιμότητας, είναι προϋπόθεση αξιοπρέπειας και ενεργής συμμετοχή
Το κάλεσμα προς τη δράση
Η Five Senses Consulting συνεργάζεται με λιμάνια, προορισμούς και οργανισμούς για να διαμορφώσει συνολικές στρατηγικές προσβασιμότητας. Από την ανάλυση υφιστάμενων υποδομών, μέχρι το σχεδιασμό Cruise Excursion Books, το Cruise Vibe Coding και την εκπροσώπηση των προορισμών στα διεθνή fora.
Η προσβασιμότητα δεν είναι τάση. Είναι στρατηγική επιλογή. Και είναι επιλογή που πρέπει να γίνει τώρα.
Γιατί κάθε επιβάτης αξίζει να αποβιβαστεί. Και κάθε προορισμός αξίζει να συμπεριλάβει.
