Στα επίπεδα του 2019, πριν από την κατακόρυφη πτώση που προκάλεσε η πανδημία του κορονοϊού, επιστρέφει φέτος η παγκόσμια βιομηχανία κρουαζιέρας – έναν χρόνο πριν από τις εκτιμήσεις που έκανε η αγορά κατά τη διάρκεια του Covid (2024). Παρ’ όλα αυτά, το χρέος των εταιρειών του κλάδου έχει αυξηθεί, αφού προχώρησαν σε εκδόσεις ομολόγων ύψους 45 δισ. δολαρίων για να αντέξουν στην κρίση. Η κρουαζιέρα ήταν ο τομέας της ναυτιλίας που επλήγη περισσότερο κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Η διετία 2020-2021 ήταν εξαιρετικά δύσκολη για τον συγκεκριμένο κλάδο, αφού το β’ τρίμηνο του 2020 περισσότερο από το 90% του στόλου ήταν ανενεργό λόγω των περιορισμών που είχαν αποφασιστεί σε παγκόσμιο επίπεδο.

Σύμφωνα με ανάλυση των Clarksons, η παρακολούθηση των καθημερινών επισκέψεων κρουαζιερόπλοιων σε λιμάνια παρέχει μια σαφή εικόνα της κλίμακας των επιπτώσεων της πανδημίας στον κλάδο, αλλά και της επανεκκίνησης που ξεκίνησε ουσιαστικά πέρσι.

Η βιομηχανία «νέκρωσε» το δεύτερο τρίμηνο του 2020 με περισσότερο από το 90% του στόλου να είναι ανενεργός. Οι επισκέψεις στα λιμάνια αυξήθηκαν το 2021, καθώς ορισμένα κρουαζιερόπλοια επαναδραστηριοποιήθηκαν. Μάλιστα, η χώρα μας ήταν ίσως η πρώτη στην Ευρώπη που δέχτηκε, κάτω από αυστηρούς υγειονομικούς κανόνες, την επανέναρξη κρουαζιέρων. Περαιτέρω «κέρδη» κατέγραψε ο κλάδος το 2022, με τα calls στα λιμάνια να κυμαίνονται κατά μέσο όρο 13% κάτω από τα επίπεδα του 2019. Τις τελευταίες εβδομάδες δε οι προσεγγίσεις κρουαζιερόπλοιων ξεπέρασαν για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια τα προ Covid επίπεδα.

Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι Clarskons, ο αριθμός των επιβατών δεν είχε ακολουθήσει ανάλογη πορεία στη μετά την πανδημία εποχή. Τα πλοία, το 2022, ταξίδευαν συνήθως με χαμηλότερες πληρότητες. Ο μέσος όρος της περσινής χρονιάς, σύμφωνα με τα στοιχεία των μεγαλύτερων ομίλων, ήταν περίπου στο 80%. Ωστόσο, η πληρότητα αυξάνεται φέτος (περίπου 98% το α’ τρίμηνο του 2023), ενώ οι εταιρείες ανέφεραν πολύ ισχυρούς όγκους κρατήσεων τους τελευταίους μήνες. Για το 2023 οι αναλυτές εκτιμούν ότι οι επιβάτες κρουαζιέρας παγκοσμίως θα ανέλθουν σε περίπου 30 εκατ., στα ίδια επίπεδα με το 2019, ενώ το 2021 ήταν μόλις 5 εκατ. επιβάτες.

Οι επιπτώσεις

Παρά το γεγονός ότι, όπως όλα δείχνουν, η κρουαζιέρα επιστρέφει δυναμικά φέτος, η πανδημία έχει αφήσει έντονο το αποτύπωμά της στα οικονομικά αποτελέσματα των ομίλων κρουαζιέρας. Όπως επισημαίνουν οι Claksons, οι φορείς εκμετάλλευσης κρουαζιερόπλοιων έχουν αυξήσει το χρέος τους, αφού έχουν καταγραφεί περισσότερα από 45 δισ. δολάρια σε εκδόσεις ομολόγων από τις εταιρείες κρουαζιέρας από την αρχή του 2020.

Παράλληλα ορισμένες εταιρείες έχουν μειώσει τις επενδύσεις τους. Για παράδειγμα, ο ρυθμός ανακαίνισης κρουαζιερόπλοιων έχει μειωθεί στο μισό σε σχέση με την περίοδο πριν από την πανδημία, ενώ και τα μακροπρόθεσμα επενδυτικά σχέδια για κατασκευή μεγάλων κρουαζιερόπλοιων έχουν μειωθεί.

Τα πρότυπα ανάπτυξης έχουν επίσης μετατοπιστεί, με την Ασία να υστερεί. Οι επισκέψεις σε λιμάνια μέχρι στιγμής το 2023 προηγούνται του 2019 στην Καραϊβική, αλλά υπολείπονται κατά 40% στην Ασία, με την κινεζική αγορά να είναι σε μεγάλο βαθμό κλειστή (αναμένεται κάποια δραστηριότητα από τον Ιούνιο). Εν τω μεταξύ, 40 πλοία (8% του GT του στόλου) έχουν πουληθεί για ανακύκλωση από τις αρχές του 2020, περισσότερα απ’ ό,τι τα προηγούμενα 10 χρόνια. Το ίδιο διάστημα πραγματοποιήθηκαν και πολλές πωλήσεις στη second hand αγορά, αφού υπολογίζεται ότι το 10% της χωρητικότητας του στόλου έχει αλλάξει χέρια.

Βασικές αλλαγές

Οι επιπτώσεις που σχετίζονται με τον Covid προστέθηκαν σε άλλους παράγοντες που οδηγούν σε βασικές αλλαγές στον κλάδο της κρουαζιέρας. Κατά την έναρξη της πανδημίας, το βιβλίο παραγγελιών νέων κρουαζιερόπλοιων είχε διογκωθεί σε ποσοστό πάνω από το 40% της υπάρχουσας χωρητικότητας του στόλου. Μέχρι το τέλος του 2024 αναμένουμε ότι η χωρητικότητα του στόλου θα είναι 20% μεγαλύτερη απ’ ό,τι στην αρχή του 2020, ενώ ορισμένοι προβλέπουν ότι οι επιβάτες κρουαζιέρας θα ξεπεράσουν τα 40 εκατ. μέχρι το 2028.

Πλέον οι νέες επενδύσεις σε νεότευκτα έχουν εστιαστεί σε σημαντικό βαθμό σε μικρότερες κατηγορίες πλοίων για κρουαζιέρες πολυτελείας, ενώ η υιοθέτηση «πράσινων» τεχνολογιών συνεχίζεται εν μέσω των προσπαθειών για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές: το 9% της χωρητικότητας του στόλου και το 65% του βιβλίου παραγγελιών μπορούν να χρησιμοποιήσουν εναλλακτικά καύσιμα. Παράλληλα το 25% του στόλου είναι εξοπλισμένο με τεχνολογία εξοικονόμησης ενέργειας.