Τρεις συν μία αρχές για την επίτευξη συμφωνίας σε επίπεδο Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού για την τιμολόγηση του άνθρακα υποστηρίζει ο Υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Χρήστος Στυλιανίδης. Ειδικότερα, σε συνέντευξή του στη «Ναυτεμπορική» ο Υπουργός επισημαίνει ότι χρειαζόμαστε ίσους όρους ανταγωνισμού. Το σύστημα τιμολόγησης του άνθρακα στη ναυτιλία με παγκόσμια ισχύ, να είναι απλό, να στηρίζεται στην αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» και να καταβάλλεται κατά τον εφοδιασμό των πλοίων. Παράλληλα ο υπουργός, ο οποίος δίνει ιδιαίτερη σημασία στο μεγάλο ζητημάτων ναυτικών, προαναγγέλλει μέσω της σημερινής συνέντευξης ότι θα ανακηρύξει και το 2025 έτος ναυτικής εκπαίδευσης στη χώρα μας.
Ένα από τα πλέον επιτακτικά ζητήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική και παγκόσμια ναυτιλία είναι η πράσινη μετάβαση και το κανονιστικό πλαίσιο. Παρά τις αποφάσεις που έλαβε πέρσι το καλοκαίρι ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός, υπάρχουν ακόμα ανοικτά ζητήματα, όπως είναι η καθιέρωση ενός παγκόσμιου συστήματος τιμολόγησης του άνθρακα. Θεωρείται ότι θα επιτευχθεί, μέχρι το 2027, η απαραίτητη συναίνεση ώστε να υιοθετηθεί ένα παγκόσμιας ισχύος αποτελεσματικό μέτρο;
-Πρέπει όλοι να στηρίξουμε το έργο του ΙΜΟ – εν προκειμένω τη Στρατηγική 2023 του ΙΜΟ για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου από τα πλοία. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος διασφάλισης ίσων όρων ανταγωνισμού, μέσω παγκόσμιων μέτρων.
Είναι θετικό ότι κατά την εξειδίκευση των μεσοπρόθεσμων μέτρων εφαρμογής της Στρατηγικής, διαφαίνεται συμφωνία ως προς την αναγκαιότητα συνδυασμού ενός τεχνικού μέτρου (με τη μορφή ενός global fuel standard) με ένα αγορακεντρικό μέτρο, ανάλογου με αυτό που ονομάζετε σύστημα τιμολόγησης του άνθρακα.
Θεωρώ ότι είναι εφικτή η υιοθέτηση ενός παγκόσμιου συστήματος τιμολόγησης του άνθρακα που θα τεθεί σε εφαρμογή στις αρχές του 2027. Βέβαια για να γίνει αυτό, σύμφωνα με τις διαδικασίες του Οργανισμού, θα πρέπει οι σχετικές διαπραγματεύσεις να καρποφορήσουν νωρίτερα, εάν είναι δυνατόν πριν το τέλος 2025. Για να φτάσουμε εκεί, οι τεχνικές συζητήσεις θα ξεκινήσουν ήδη από το ερχόμενο φθινόπωρο.
Όπως κάθε δύσκολη διαπραγμάτευση, έτσι και αυτή που αφορά το παγκόσμιο σύστημα τιμολόγησης του άνθρακα, απαιτεί διαπραγματευτική ευελιξία. Διαφορετικά υπονομεύεται ο ίδιος ο ρόλος του ΙΜΟ. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν διάφορες προτάσεις στο τραπέζι και θα πρέπει όλοι οι ενδιαφερόμενοι να επιδείξουν θετικό πνεύμα για να επιτευχθούν οι αναγκαίες συγκλίσεις.
-Μου είπατε ότι είμαστε υπέρ των ίσων όρων ανταγωνισμού. Υπάρχουν όμως κάποιες συγκεκριμένες θέσεις που υποστηρίζει η Ελλάδα;
-Καταρχήν, πρέπει να σας πω ότι όλα αυτά τα διεθνή μέτρα, όπως το συγκεκριμένο για την τιμολόγηση του άνθρακα πρέπει να είναι απλό, για να μπορεί να εφαρμοστεί αποτελεσματικά. Τα πολύπλοκα εφαρμόζονται δύσκολα και κυρίως αφήνουν περιθώρια καταστρατήγησης.
Το δεύτερο σημείο, στο οποίο επιμένουμε, είναι να σέβεται την θεμελιώδη αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Το τρίτο σημείο αφορά τα κεφάλαια που θα συγκεντρωθούν. Εμείς υποστηρίζουμε ότι μεγάλο μέρος πρέπει να διοχετευθεί στη μεγάλη προσπάθεια απεξάρτησης της ναυτιλίας από τα ανθρακούχα καύσιμα, για την παραγωγή και επιδότηση των καθαρών καυσίμων.
Αυτά είναι οι βασικές αρχές. Την ίδια στιγμή η χώρα μας εδώ και πάρα πολλά χρόνια θεωρεί ότι το μέτρο που πληροί τα κριτήρια πρέπει να εισπράττεται, εάν είναι εφικτό, κατά τον εφοδιασμό του πλοίου με καύσιμα. Με τον τρόπο αυτό ελέγχεις και την εισροή κεφαλαίων προς το fund που θα διαχειριστεί τα κεφάλαια.
Τώρα υπάρχουν και άλλες παραλλαγές σχεδίων που έχουν προταθεί από διάφορες χώρες. Είμαστε έτοιμοι να αξιολογήσουμε όλες τις προτάσεις, αρκεί να πληρούνται οι βασικές αρχές που έχουμε θέσει.
-Εδώ επέτρεψε μου να τονίσω κάτι άλλο. Μία άλλη εξαιρετικά σημαντική παράμετρο της νέας στρατηγικής του 2023 του ΙΜΟ. Αφορά στο στόχο χρήσης τεχνολογιών μηδενικών ή χαμηλών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, ή και πηγών ενέργειας που θα αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 5% καταβάλλοντας προσπάθειες για το 10%, της συνολικής ενέργειας που χρησιμοποιείται από τη Διεθνή Ναυτιλία ως το 2030. Αυτό το υποστηρίξαμε σθεναρά ως Ελλάδα, για να αποτελέσει εφαλτήριο διαθεσιμότητας καθαρών καυσίμων για την ναυτιλία.
Σημαντική επιτυχία εντός IMO
-Αφού μιλάμε για τον ΙΜΟ, να ρωτήσω πόσο εύκολο ήταν να διατηρήσουμε την πρωτιά, αναλογιζόμενος το γενικότερο ασταθές περιβάλλον σε διεθνές επίπεδο;
-Ο πρωταγωνιστικός μας ρόλος στο πλαίσιο του ΙΜΟ, αλλά και ο ρόλος μας στην Ευρώπη είναι αυτός που δημιούργησε τις συνθήκες έτσι ώστε να παραμείνουμε στην πρώτη θέση.
Η ελληνική πρωτιά στις εκλογές του ΙΜΟ αποτελεί μία σημαντική επιτυχία τόσο από τη ναυτιλιακή όσο και από τη διπλωματική σκοπιά. Στο σκοπό αυτό συστρατεύτηκαν αρμονικά τα Υπουργεία, Ναυτιλίας και Εξωτερικών και με ορθή κατανομή δυνάμεων, κατάλληλη προβολή της υποψηφιότητάς μας, χωρίς μεγαλοστομίες και μεγαλειώδεις εκδηλώσεις, αλλά και με πλήθος κατ’ ιδίαν συναντήσεων τις ημέρες προ των εκλογών, καταφέραμε το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Παρά το γεγονός ότι οι τελευταίες εκλογές έγιναν μέσα σε ένα ρευστό και δύσκολο περιβάλλον λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων και της ομαδοποίησης κάποιων χωρών, η Ελλάδα στηρίχθηκε στην παγκόσμια πρωτοκαθεδρία της ναυτιλίας της, ιδίως όμως στο γεγονός ότι αποτελεί έναν από τους πιο αξιόπιστους εταίρους στον ΙΜΟ, με ακλόνητη πίστη στο παγκόσμιο ρυθμιστικό ρόλο του Οργανισμού και στην προώθηση ρεαλιστικών λύσεων για την παγκόσμια ναυτιλία. Με τον τρόπο αυτό καταφέραμε να κεφαλαιοποιήσουμε την εμπιστοσύνη του συνόλου σχεδόν των κρατών μελών.
Πώς θα διατηρήσει η ευρωπαϊκή ναυτιλία την ανταγωνιστικότητά της
Πρόσφατα σας άκουσα να λέτε ότι η Ευρώπη δεν είναι ανταγωνιστική. Σε ότι αφορά την ναυτιλία, και με δεδομένο ότι περίπου το 70% του στόλου είναι ελληνικών συμφερόντων σε ποια σημεία πιστεύετε ότι θα πρέπει να αλλάξει το πλαίσιο προκειμένου η Ευρώπη να παραμείνει ανταγωνιστική;
-Το ότι η ευρωπαϊκή οικονομία αντιμετωπίζει προβλήματα ανταγωνιστικότητας, είναι μια πραγματικότητα. Στην ναυτιλία ακόμη είμαστε ψηλά, λόγω ακριβώς της ελληνικής ναυτιλίας, που κρατάει ψηλά την ευρωπαϊκή ναυτιλία. Αυτό είναι ξεκάθαρο. Και αποτελεί μια πολύ μεγάλη δύναμη για όλους μας εδώ στο Υπουργείο.
Όμως, μέσα σε ένα τέτοιο σκληρά ανταγωνιστικό περιβάλλον, όπου η Ευρώπη διαρκώς χάνει από την ανταγωνιστικότητά της, ειδικά σε σχέση με την Ασία, αλλά και με τις ΗΠΑ, χρειάζεται κάτι να γίνει.
Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να σας πω ότι συζητείται στις Βρυξέλλες και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες -και υπάρχει μεγάλη πιθανότητα- να έχουμε ειδικό χαρτοφυλάκιο για την ανταγωνιστικότητα στην επόμενη Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Προσωπικά συμφωνώ απόλυτα, για ένα χαρτοφυλάκιο το οποίο θα καλύψει οριζόντια όλο το εύρος των οικονομικών δραστηριοτήτων και πρέπει να καλύψει και την ναυτιλία. Θα είναι μια πάρα πολύ σημαντική εξέλιξη. Θα συμπληρώσει την περιβαλλοντική διάσταση και όλη τη συζήτηση που γίνεται σήμερα στην Ευρώπη και για την ναυτιλία. Διατηρεί σοβαρά πλεονεκτήματα σε ό,τι αφορά την ανταγωνιστική της θέση στο παγκόσμιο στερέωμα αλλά χρειάζεται να προστατευτεί και να μην αφεθεί σε ενέργειες ή πολιτικές οι οποίες θα πρέπει να είναι ριζοσπαστικές και φιλόδοξες σε ό,τι αφορά την πράσινη μετάβαση αλλά και ρεαλιστικές. Ο ρεαλισμός πρέπει να πηγαίνει παράλληλα με το ριζοσπαστισμό.
Και το λέω αυτό γιατί ακόμα και τώρα δεν έχουν διευκρινιστεί πλήρως ποια θα είναι τα πράσινα καύσιμα και ιδίως η παγκόσμια διαθεσιμότητά τους και δεύτερο, κάτι που θα πρέπει να συμβαδίζει με τα πράσινα καύσιμα, είναι οι μεγάλες υποδομές στα λιμάνια σε όλο τον κόσμο.
Όμως θέλω να σας πω, ότι τόσο σε επίπεδο Συμβουλίου Υπουργών, όσο και σε επίπεδο Επιτροπής, από την εμπειρία μου ως πρώην Ευρωπαίος Επίτροπος, έχουμε ίσως το καλύτερο κλίμα που υπήρξε ποτέ σε ό,τι αφορά την ευρωπαϊκή ναυτιλία. Έχει γίνει αντιληπτό ότι κανένας δεν μπορεί να κινείται ως «μοναχικός καβαλάρης».
-Η Ελλάδα διαθέτει σήμερα το μεγαλύτερο αριθμό εταιρειών διαχείρισης πλοίων, και φυσικά στόλου. Αλλά είμαστε πίσω σε ότι αφορά υπόλοιπους τομείς της ναυτιλίας. Υπάρχουν τρόπο να ενισχύσουμε τη θέση μας;
-Καταρχήν πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι παρ' όλες τις δυσκολίες η Ελλάδα, ο Πειραιάς ως ναυτιλιακό κέντρο παραμένει πάρα πολύ ψηλά στην ιεραρχία των ναυτιλιακών κέντρων σε όλες τις εκφάνσεις της ναυτιλιακής επιχειρηματικότητας.
Θεωρώ λοιπόν ότι κρατάμε πολύ ψηλά αυτή την καλή εικόνα που έχουμε σε όλα τα επίπεδα. Όμως, πάντα υπάρχει μεγάλο περιθώριο βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας. Τι κάνουμε εδώ στο Υπουργείο; Μια από τις προσπάθειές μας αφορούν ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις για την πράσινη μετάβαση, μέσω των λεγόμενων άγονων γραμμών της ακτοπλοΐας. Παράλληλα, επιχειρούμε να αναβαθμίσουμε τη λογική του Maritime Cluster. Υπάρχουν ήδη πρωτοβουλίες, όπως το Hellas Maritime, αλλά το maritime cluster χρειάζεται περαιτέρω υποστήριξη. Είμαστε σε συζητήσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Έχει γίνει ήδη αποδεκτό να συνδεθούν ευρωπαϊκές ενισχύσεις με ιδιωτικά κεφάλαια (Private funds) και κινούμαστε σε αυτή την κατεύθυνση. Να αξιοποιήσουμε κεφάλαια του ΕΣΠΑ Ανταγωνιστικότητας και από άλλες πηγές και να συνδεθούμε με ιδιωτικά κεφάλαια προς αυτή τη κατεύθυνση.
Την ίδια στιγμή καταβάλλουμε μεγάλη προσπάθεια για ανάπτυξη των λιμενικών υποδομών στην Ελλάδα, πάλι με υποστήριξη ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων.
Προσωπικά πιστεύω ότι πρέπει να απελευθερωθούμε από παλιά δόγματα και να εφαρμόσουμε αυτό που έγινε και στην Ηγουμενίτσα, και στο Ηράκλειο και σε άλλα ελληνικά λιμάνια. Να μπορέσουμε, δηλαδή, να απελευθερωθούμε από τα γραφειοκρατικά γρανάζια που μας ταλαιπωρούν όλους.
Όσον αφορά στα πιο μικρά νησιά, πάλι σε συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σχεδιάζουμε ένα «πιλοτικό πρόγραμμα» (pilot project) για τις άγονες γραμμές που θα αξιοποιήσει τη λογική του ΣΔΙΤ.
Σε αυτό το πλαίσιο έχουμε εξασφαλίσει κεφάλαια 80 εκατ. ευρώ. Πιστεύω ότι θα πετύχουμε να ενεργοποιήσουμε επιπλέον 300 με 400 εκατομμύρια. Βλέπω ότι υπάρχει ενδιαφέρον από εταιρείες και βλέπω επίσης να υπάρχει ενδιαφέρον μετά την επιτυχία που είχαμε να αξιοποιήσουμε το Ταμείου Ανάκαμψης και άλλα ταμεία όχι μόνο για μικρές επιχειρήσεις αλλά και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις, όπως της ακτοπλοΐας.
Δημιουργείται, λοιπόν, μια νέα δυναμική. Δεν λέω ότι τα πράγματα θα αλλάξουν από τη μία μέρα στην άλλη, αλλά είναι στην κατεύθυνση να διατηρηθούν οι υψηλές επιδόσεις και η αξιοπιστία της ελληνικής ναυτιλίας και ναυτοσύνης.
«Έτος ναυτικής εκπαίδευσης και το 2025»
-Με αφορμή την ναυτοσύνη που αναφέρατε. Υπάρχουν νεότερα όσον αφορά το νέο θεσμικό πλαίσιο για τη ναυτική εκπαίδευση που σχεδιάζετε;
-Είναι γνωστό σε όλους ότι τα επόμενα χρόνια η παγκόσμια ναυτιλία θα χρειαστεί 90.000 αξιωματικούς, ενώ θα χρειαστεί να καταρτιστούν στις νέες τεχνολογίες περίπου 800.000 ναυτικοί παγκοσμίως. Στο πλαίσιο αυτό έχουμε ανακηρύξει το 2024 ως έτος ναυτικής εκπαίδευσης, το οποίο θα επεκτείνουμε και το 2025. Ακριβώς διότι πρόκειται για ένα πολύ σύνθετο ζήτημα. Θεωρώ ότι για να φτάσουμε σε στιβαρές αποφάσεις με μακροπρόθεσμο ορίζοντα, χρειαζόμαστε ικανό χρόνο για να γίνουν σίγουρα και σταθερά βήματα. Η συζήτηση και ο διάλογος είναι αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη και γίνονται σε ένα εποικοδομητικό κλίμα από όλους τους συμμετέχοντες. Ξεκίνησε στη βάση συγκεκριμένων προτάσεων οι οποίες θεωρώ ότι θα εμπλουτιστούν καθώς το θέμα αυτό είναι πολύπλευρο. Επίσης, χρειαζόμαστε υποδομές. Άρα χρειάζεται χρηματοδότηση. Αλλά το κυριότερο θέμα είναι πως θα κάνουμε ελκυστικό το ναυτικό επάγγελμα. Όχι μόνο σε επίπεδο μισθοδοσίας αλλά και σε επίπεδο κύρους. Να πείσουμε ότι το ναυτικό επάγγελμα έχει «ειδικό βάρος» στην κοινωνία. Έχει αξία. Να καταστεί το ναυτικό επάγγελμα και πάλι επάγγελμα κύρους και ο Έλληνας ναυτικός να είναι και στη θάλασσα αλλά να βρίσκεται και πολύ καιρό στη στεριά για να μπορεί να «ζει» την οικογένειά του.
Δεν είναι εύκολο εγχείρημα αλλά θα το προσπαθήσουμε με τη συνεργασία όλων των ενδιαφερομένων.
Θέλω να είμαι ξεκάθαρος: όταν θα έρθει η ώρα που θα πάρουμε τις τελικές αποφάσεις, δεν θα είναι στην λογική του ελάχιστου κοινού παρονομαστή.